Fenymenalni Radzą – Toksyczne relacje. Jak je rozpoznać i jak sobie z nimi poradzić? Podsumowanie warsztatów psychologicznych online.

Toksyczny

Słowo toksyczny jest bardzo powszechnie używane i chyba dość pojemne. Używamy tego wyrażenia bardzo często, a potwierdza to choćby tytuł „słowa roku 2018” przyznany wyrazowi toxic przez Redakcję Słowników Oksfordzkich.

Toksyczna relacja czy osoba

Toksyczna relacja to układ między dwiema osobami, w którym dochodzi do sprzężenia wzajemnych deficytów i zaspokajania swoich braków w niezdrowy sposób. Taki związek składa się z kilku charakterystycznych elementów. To relacja, w której wiele jest przemocy i manipulacji, dużo napięcia, niepewności, dyskomfortu i silnych, najczęściej nieprzyjemnych, uczuć. Zwykle to związek niesymetryczny, w którym jedna osoba dominuje nad drugą, wpływając na nią, na jej przekonania, wartości i poczucie własnej wartości. Przemoc psychiczna, która pojawia się w toksycznej relacji, polega na poniżaniu, braku wsparcia, pomniejszaniu wartości drugiej osoby, przekraczaniu granic, wzbudzaniu poczucia winy, zmiennej akceptacji.

Zdaniem wielu psychologów, nie ma toksycznych osób, są tylko toksyczne relacje – w których obie strony mają swoje słabości, a toksyny biorą się z ich wzajemnego oddziaływania. Jednak zdarzają się osoby, które mają szczególne predyspozycje do gmatwania relacji, naruszania granic, żerowania na poczuciu wartości drugiej osoby. Za takimi zachowaniami zazwyczaj stoją różne dramaty mniej lub bardziej świadomie przeżyte, które wywołują niską samoocena, małą pewność siebie, chorobliwą potrzebę atencji, kontroli bliskości i dystansu, toksycy przykrywają to wszystko w skuteczny, ale niestety przemocowy sposób.

Amerykańska psychoterapeutka Pia Mellody wyróżnia dwa typy toksycznych osób – nałogowcy kochania i nałogowcy unikania bliskości. Pierwsi będą przede dążyć do złączenia się, wręcz zlania się z innym człowiekiem, drudzy strzec będą swojej odrębności. Oczywiście ludzie są bardziej skomplikowani niż dwustopniowa skala, ale warto mieć taki podział w pamięci, może czasami coś pozwoli bardziej zrozumieć.

Toksyczni ludzie często pojawiają się w naszym życiu w przebraniu najlepszych przyjaciół lub partnerów, dlatego często tak długo zajmuje nam, aby zorientować się, co tak naprawdę się dzieje i że poszczególne sytuacje to nie jest przypadek, ale wynik mechanizmów, które działają w danej relacji.

Cechy charakterystyczne ludzi tworzących toksyczne relacje

• Pochłaniają czas.
• Więcej mówią niż słuchają.
• Mają negatywne nastawienie, żyją w świecie negatywów, podkreślają swoje „beznadziejne położenie”, emanują stresem i napięciem.
• Kłamstwa, przeinaczenia, udawanie, mitomania.
• Używają gróźb i zastraszają, byle tylko osiągnąć swój cel.
• Próbują cię kontrolować, wzbudzając poczucie winy.
• Łatwo wpadają w zazdrość lub tworzą dramat (żywią się negatywnymi emocjami).
• Nie przyjmują „nie”.
• Bardzo często czas stawiają się w roli ofiary.
• Za ich komplementami zawsze stoi coś jeszcze, chcą coś uzyskać lub siebie gloryfikować.
• Nie szanują granic.
• Są zaabsorbowani przede wszystkim sobą, ale unikają rozmów na swoje wrażliwe tematy, na temat relacji.
• Posiadanie racji (kto myśli inaczej jest gorszy lub głupi).
• Triangulacja – wspominają w rozmowie inne osoby, które rzekomo też tak myślą, aby zwiększyć swoja siłę i zbić z tropu partnera w rozmowie.
• Po spotkaniu z nimi czujesz się emocjonalnie wyczerpany.

Jak postępować, gdy relacja jest toksyczna?

• Unikaj kontaktu lub go ograniczaj.
• Nie dziel się osobistymi sprawami, nie odsłaniaj się.
• Daj sobie prawo, by myśleć inaczej.
• Uznaj, że będą niezadowoleni i jest to ich sposób przeżywania świata a nie twoja wina.
• Nie łudź się, że ich zmienisz.
• Konsekwentnie stawiaj granice – jeśli będziesz na mnie krzyczeć –odłożę słuchawkę.
• Rozmawiaj o faktach, nie marnuj energii na łapanie się za słówka i walkę na pozorne argumenty.
• W kwestiach, w których masz mętlik, pytaj o zdanie ludzi, którym ufasz i z którymi dobrze się czujesz.

Warto zmierzać do dobrych relacji

Przede wszystkim należy zadać sobie pytanie, czy w danej relacji mogę mówić otwarcie to, co myślę i czuję, czy jest na to przyzwolenie. Czy są takie rzeczy, o których mówić się boję? Czy mogę bezpiecznie stawiać granice?

Virginia Satir doskonale nazwała niezbędne elementy relacji, która jest dobra, czyli taka, w której wzrastamy, czujemy swoją wartość i mamy możliwość rozwijać się. „Poczucie wartości może wzrastać tylko w atmosferze, w której indywidualne różnice są doceniane, błędy tolerowane, komunikacja jest otwarta, zasady są elastyczne – w takim rodzaju atmosfery, która jest odnajdywana w rodzinie, w której osoby wzajemnie się pielęgnują.”

Takich dobrych relacji Wam życzę i mam nadzieje, że spotkamy się na kolejnym webinarze już w grudniu. Dla tych, którzy nie mogli uczestniczyć, dołączam króciutki test, który może pomóc rozpoznać, czy jest bezpiecznie i zdrowo w danej relacji.

Czy ta osoba jest toksyczna?

Przywołaj osobę, z którą czujesz się nie do końca dobrze w relacji, sprawdź, jak traktuje Cię ta osoba, jak Ty się przy niej czujesz.

Im więcej odpowiedzi A, tym bardziej relacja jest niezdrowa.

Dorota Gromnicka, psycholog – psychoterapeuta